Tüm dünyada olumsuz istikamette ilerleyen iktisat, doların öteki mahallî paraların karşısında paha kazanması ile birlikte sıkıntı bir dönemeçe daha girdi. Türk iktisat idaresi de Türk Lirası’nın güçlendirme çalışmaları içinde birçok enstrümanı devreye soktu
Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın bu taraftaki çalışmasının eseri olan gelire endeksli devlet iç borçlanma senedinin (GES) ile ilili vatandaşın merak ettikleri detaylar muhakkak oldu.
GES’in vadesi 6 ay olarak belirlenirken sonraki etaplarda 1 yıl ve/veya öbür vadelerde de ihraç yapılması öngörülüyor.
Hazine ve Maliye Bakanlığı, iktisat idaresinin, Türkiye İktisat Modeli çerçevesinde süratli ve tahlil odaklı adımlar atmaya devam edeceğini, atılacak yeni adımlar silsilesinin Bakanlık ve ilgili kurumlarca kamuoyuyla paylaşılacağını duyurmuştu.
GES ihracı ile ilgili vatandaş bilgilendirildi
İHA’nın haberine nazaran kelam konusu duyurunun akabinde Bakanlık tarafından yatırım araçlarının çeşitlendirilmesi, yatırımcı tabanının genişletilmesi ve yatırımcıların Türk Lirası cinsi varlıklara yönelimlerinin teşvik edilmesi emeliyle GES ihraç edileceği açıklandı.
Talep toplama süreci 15-22 Haziran arasında
Bu çerçevede, Türkiye genelinde 15-22 Haziran devrinde, GES ihracına ait talep toplama süreçleri gerçekleştirilecek.
Gelirler, KİT’lere endeksli olacak
Vatandaşların yatırımlarını Türk Lirası cinsi varlıklara yönlendirebilmesi için alternatif bir araç olarak açıklanan GES getirileri, gelir performansı güçlü olan ve bütçeye hasılat transferi yapan kamu iktisadi teşebbüslerinin (KİT) gelirlerine endeksli olacak.
Vatandaş gelir hissesi dağılımından, olumsuz etkilenmeyecek
Yeni uygulamada, 3 ayda bir ödenecek kuponlar için uygulanacak taban getiri garantisi sayesinde, vatandaşların gelir hisselerindeki değişimlerden olumsuz etkilenmesi önlenecek.
Hasılat fazlası, ek gelir olacak
Bununla birlikte, GES’lere mevzu KİT’lerden bütçeye aktarılan hasılat performansı beklenenin üzerinde geldiğinde yatırımcılara ek getiri sunulacak.
Senetlerin asgari talep fiyatı 1.000 lira
Asgari talep fiyatı 1.000 lira olarak belirlenen senetler 1 liranın katları halinde ihraç edilecek. Senetler, talep toplama devrini takip eden haftada, 24 Haziran Cuma yatırımcıların hesaplarına aktarılacak.
Kupon ödemelerinde KİT’lerin geliri baz alınıyor
GES’lerin kupon ödemelerinde temel alınacak beklenen hasılat hissesi fiyatı olarak, 2022 Yılı Bütçe Kanunu’nda açıklanan 2022 yılı için toplam 874 milyon 144 bin liralık (ilgili KİT’lerden sağlanan gelir tahmini) gelir varsayımı fiyatı baz alınacak.
DİBS gelirlerine sıfır stopaj
Öte yandan, 22 Aralık 2021-31 Aralık 2022 periyodunda iktisap edilen, DİBS’lerden elde edilen gelir ve karlara yüzde sıfır stopaj uygulanacak. Bu sebeple, 23 Eylül 2022 ve 23 Aralık 2022 tarihlerinde yapılacak kupon ödemelerinde stopaj oranı yüzde sıfır olacak.
En çok merak edilen 10 soru ve cevabı
GES’lere ait en çok merak edilen 10 soru ve karşılıkları şöyle:
Gelire endeksli olduğu söz edilen senetler hangi kurumun gelirine endeksli olacak?
GES’lerin getirileri, kamu iktisadi teşebbüsleri içinde yer alan Devlet Hava Meydanları İşletmeleri (DHMİ) ve Kıyı Emniyeti Genel Müdürlüğü’nden (KEGM) bütçeye aktarılan hasılat hisselerine endeksli olacak.
Ödenecek taban bir gelir oranı olacak mı, olacaksa bu oran nasıl belirlenecek?
İhraç etabında Bakanlık tarafından her bir kupon ödemesine baz teşkil edecek bir getiri oranı belirlenecek.
Kupon ödemelerinde, ihraç yılı Bütçe Kanunu’nda, ihraç yılı ve senedin vade periyodunu kapsayan yıllar için açıklanan hasılat hissesine ait gelir varsayımı sayıları ile kupon ödemesinin gerçekleşeceği aydan bir evvelki ay prestijiyle açıklanmış son 3 ayda elde edilen toplam hasılat hissesi fiyatlarına ait gerçekleşmeler sonucunda, Bakanlık tarafından ihraç evresinde belirlenen getiri oranı endeksleme tekniğiyle yine pahalanacak.
Bu çerçevede, hasılat hisselerine ait endeks oluşturulacak ve yatırımcıya ödenecek kesin getiri oranı, ihraç evresinde Bakanlık tarafından belirlenen getiri oranının, hasılat hissesi gerçekleşmeleri çerçevesinde hesaplanacak endeks bedeliyle çarpılması yoluyla hesaplanacak.
Kupon oranının azami yüzde 110’una kadar getiri
İlgili endeks bedeli minimum 95 ve azami 110 düzeyinde olabilecek ve bu kapsamda yatırımcıya ilan edilen kupon oranının minimum yüzde 95’ine denk gelen bir getiri garantisi sunulurken hasılat hisseleri gerçekleşmelerinin projeksiyon fiyatının üzerinde olması durumunda yatırımcılar ilan edilen kupon oranının azami yüzde 110’una kadar getiri de elde edebilecek.
Bu ay yapılacak ihraçta Hazine tarafından belirlenen dönemsel getiri yüzde 5,32 ve yıllık bileşiği yüzde 23,04 olacak. Bu kapsamda, gelir gerçekleşmelerine nazaran azami yıllık bileşik getiri oranı yüzde 25,54’ü bulabilecek.
Duyuru ve talep toplama süreçleri nasıl gerçekleştirilecek?
Söz konusu senetlere ait ihraç duyurusu, talep toplama süreci ve senede ait özelliklerin yer aldığı dokümanlar Bakanlığının internet sayfasından kamuoyuyla paylaşılacak.
Bununla birlikte, kelam konusu senetlerin ihracı halka arz formülüyle gerçekleştirilecek, talep toplama süreci aracı bankalarla belirlenecek.
Üründen faydalanmak isteyen vatandaşlar hangi adımları izleyecek?
Bu bahiste aracı bankalar vatandaşları ayrıntılı bir halde (ilgili hesapların açılması, menkul değer transferi, saklanması üzere konular hakkında) bilgilendirecek. Öteki taraftan, geçmişte uygulanan halka arzlarda olduğu formuyla vatandaşlar aracı bankalara müracaat yaparak bu eseri çarçabuk alabilecek.
Ürünün vadesi ve vade getirisi nasıl hesaplanacak?
Senedin vadesi 6 ay olarak belirlendi. Sonraki evrelerde 1 yıl ve/veya öteki vadelerde de ihraç yapılması öngörülüyor.
Kamu bankaları devrede olacak
Ürün hangi bankalar aracılığıyla gerçekleştirilecek?
Talep toplama birinci etapta Ziraat Bankası, Halk Bankası ve Vakıflar Bankası aracılığıyla gerçekleştirilecek.
Vatandaşların gelir hisselerindeki değişimlerden olumsuz etkilenmesi nasıl önlenecek?
Senedin kesin getiri oranı, Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından belirlenen getiri oranının hasılat hissesi gerçekleşmeleri çerçevesinde hesaplanacak endeks kıymetiyle çarpılması yoluyla ortaya çıkacak.
İlgili endeks pahası taban 95 ve azami 110 düzeyinde olabilecek. Bu kapsamda yatırımcıya ilan edilen kupon oranının taban yüzde 95’ine denk gelen bir getiri garantisi sunulurken hasılat hisseleri gerçekleşmelerinin projeksiyon meblağının üzerinde olması durumunda yatırımcı daha yüksek bir getiri elde edebilecek.
Gelirden yalnızca gerçek bireyler yararlanacak
Sisteme yalnızca gerçek şahıslar mi dahil olacak, şirketler dahil olabilecek mi?
Söz konusu senetler yalnızca gerçek bireylere ihraç edilecek.
Kur muhafazalı mevduat hesabını ya da açıklanan farklı eserleri kullananlar bunu da kullanılabilecek mi?
Anılan hesap ve/veya eserleri kullanan vatandaşlar da bu senetleri satın alabilecek.
Sisteme yalnızca döviz hesabını bozduranlar mı dahil olacak?
Söz konusu ihraçlara tüm kişisel yatırımcılar dahil olabilecek.